Ticaret Bakanlığı ülkemizin ihracat verilerini artırmaya yönelik firmaların ihracatlarını artırmaları adına bazı programlar vasıtasıyla giderlerini belirli oranlarda desteklemektedir. Bu destek süreci 2021 yılı öncesinde kep üzerinden ilerlemekteydi fakat 2021 yılı başında Bakanlık firmalara DYS isimli sistem üzerinden tüm bu süreçlerin tek bir portal üzerinden takiplerini yapma imkanı sunmuştur. Sizlere bu yazımda öncelikle çok kısa Ticaret Bakanlığının sağlamış olduğu desteklerden bahsedeceğim; akabinde bazı desteklerin DYS portalı üzerinden başvuru takip süreçlerinin nasıl yürütüldüğünü aktaracağım. Aşağıda açıklayacağım desteklerden bazıları aktif olmayabilir lakin Ticaret Bakanlığı’nın sitesinde yayımladığı liste aynı şekilde sunulmuştur. Aynı zamanda bu desteklerin bir kısmında destek talep etmeden önce ön onay başvurusu yapılır ve alınan onay akabinde harcamalar gerçekleştirilir; aksi takdirde Bakanlık harcamaları kabul etmez.
Ticaret Bakanlığı İhracata Yönelik Destekler:
Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerin Desteklenmesi:
- E-Ticaret Sitelerine Bireysel Üyelik: E-ticaret sitelerine üyelik giderleri için oransal destek verilir. Bu destek türü için başvurular halen kep üzerinden yapılmaktadır.
- Sanal Ticaret Heyetleri
- Sanal Fuarlara Katılım
- Sanal Fuar Organizasyonları
- Sanal Yurtdışı Pazarlama Faaliyetleri
Yurtiçi-Yurtdışı Fuar Katılım ve Organizasyon Destekleri
- Bireysel Katılım
- Organizatör İle Katılım
Pazara Giriş Belgeleri:
- Test/Analiz Raporları: İhracata yönelik yaptırılan test raporları, sertifikasyon giderleri için %50 oranında destek alınabilmektedir.
- Küresel Tedarik Zinciri Yetkinlik Projeleri: Üretici firmaların küresel ölçekteki yabancı firmaların(Birden fazla coğrafyada faaliyet gösterebilir; Uluslararası kabul gören listelerde yer alabilir veya sektöründe en çok bilinen firmalardan biri olabilir.) tedarikçisi olabilmeleri için seri üretim öncesi geliştirecekleri numune veya prototip üretiminde gerek duyacakları makine, teçhizat, donanım, yazılım, sertifikasyon, danışmanlık, eğitim, müşteri ziyaretleri, ürün doğrulama harcamaları için %50 oranda destek verilir. Gider türü bazında belirli üst limitler belirlenmiştir. Destek talebi öncesi Bakanlığa küresel ölçekli firmadan alınan niyet mektubunu/sözleşmeyi de içeren proje dosyası sunulmalıdır. Sunulan proje dosyası değerlendirilirken mevcut üretim yetkinliği ve geliştirebilme potansiyeli, finansal durum, bilgi sistemleri yönetimi, insan kaynakları ve organizasyon yapısı, giderlerin proje ile uyumu değerlendirilir. Yapılacak giderler ile ilgili dikkat edilmesi gereken nokta seri üretime yönelik olmamasıdır. Proje 2 farklı şekilde kurgulanabilir;
1. Firma için yeni bir ara mamül mevcutta satış yapılan küresel ölçekli bir firmaya satışı planlanabilir,
2. Firmanın mevcuttra satışını yaptığı bir ara mamül yeni bir küresel ölçekli bir firmaya satışı planlanabilir.
Bu destekten bir kez faydalanılabilir ve destek kapsamında giderler gerçekleştirilmeden önce Bakanlık ön onayı alınmalıdır.
Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği:
- Yurt Dışı Pazar Araştırması Desteği: İhracatı artırmaya yönelik yurtdışına gerçekleştirilen iş seyahatlerinde 2 çalışanın görüşme gerçekleştireceği her gün için ulaşım, konaklama, araç kiralama masraflarının %70’i desteklenmektedir. Şirket çalışanının Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren en geç 3 ay içerisinde gerekli dosyalar ile başvuru dys üzerinden gerçekleştirilmelidir. Herhangi bir ön onay gerekli değildir. Bu destek kapsamında yapılan görüşmeler en az iki gün sürmelidir ve yapılan her bir görüşme detayları Bakanlığa başvuru esnasında sunulmalıdır.
- Sektörel Ticaret ve Alım Heyetleri Desteği
- Rapor Satın Alma Desteği: Belirli pazarda ayrıntılı bilgiye ihtiyaç duyulduğunda yetkin danışmanlardan alınacak pazar araştırması raporları %60 oranda desteklenmektedir. Bu destek türünde ön onay şartı vardır. Ön onay için rapor örneği, ön onay başvuru formu ve beyanname ile başvuru yapılır. Ön onay sonrası belge alımı yapılır ve 6 ay içerisinde ödeme başvurusunda bulunulur.
- Yurt Dışında Yerleşik Şirket Alımı – Danışmanlık Desteği
- Yurt Dışında Yerleşik İleri Teknolojiye Sahip Şirket Alımı – Danışmanlık Desteği
- Yurt Dışında Yerleşik İleri Teknolojiye Sahip Şirket Alımı – Kredi Faiz Desteği
- Yurt Dışında Yerleşik Şirkete Ait Marka Satın Alımı
ÜR-GE Desteği:
- Proje bazlı ihtiyaç analizi
- Eğitim
- Danışmanlık
- Tanıtım,
- İstihdam
- Yurt dışı pazarlama veya alım heyeti
Markalaşma ve Turquality Desteği
Yurtdışı Birim, Marka ve Tanıtım Desteği: Yazının devamında bahsedilecektir.
Tasarım Desteği: Yazının devamında bahsedilecektir.
2004-4 / 2004-12 Özel Statülü Şirketler
İhracatçıya Alıcı Kredisi ve Sigorta Tazmin Desteği
Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımları
Ticaret Bakanlığı desteklerini genel anlamda listeledikten sonra güncel durumda başvuruların nasıl yapıldığı kısmına gelebiliriz.
Ticaret Bakanlığı desteklerinin birçoğu Destek Yönetim Sistemi portalından alınmaktadır.
Destek başvurusu öncesinde DYS portalına giriş için firmanın yetkilendirme başvuru dosyalarını tamamlayarak bağlı bulunulan İhracatçı Birliğe kep üzerinden dosyaların iletilmesi gereklidir.
Firma için yetkilendirilen kişi DYS üzerinden destek taleplerinde bulunabilecektir. Bu aşamadan sonra gerçekleştirilecek başvuru takipleri yanı sıra künye işlemleri sekmesinden süreli evrakların güncelliği kontrol edilmelidir. (imza sirküleri gibi). Yetkilendirmeler kontrol edilmelidir.
Fuar Destekleri
DYS yetkilendirmeleri tamamlandığında Ticaret Bakanlığı destekler kısmından DYS’ye giriş yapılır. Sistemde sol tarafta Görsel 1. deki kısım bulunmaktadır. Bu kısımdan yeni başvuru seçildiğinde Görsel 2’deki seçenekler karşınıza çıkacaktır.
Destek türlerinden biri olan fuar desteği hakkında: Eğer katılım sağlayacağınız fuar Ticaret Bakanlığının onaylı fuar listesinde bulunmuyor ise; ekleme talebi fuar tarihine en geç 1 ay kala dys üzerinden gerçekleştirilmelidir. Ödeme talebi ise harcama bilgileri sisteme girilerek fuar bitiş tarihini müteakip en geç 3 ay içinde gerçekleştirilir.
Pazara Giriş Belgesi-Test/Analiz: Destek ödeme başvuruları test rapor tarihi itibarıyla 6 ay içerisinde yapılmalıdır; bu destekte ön onay şartı aranmamaktadır.
Tek başvuru içierisinde birden çok test raporunuz için başvuru gerçekleştireilirsiniz. Başvuru içerisindeki en eski test rapor tarihi belgenin düzenlenme tarihi kısmında yazılır.
Başvuru içerisindeki tüm test raporları için ayrı ayrı ekle butonu ile ekleme yapılır; ekle butonunda sorulan bilgiler: firma ünvanı, test tarihi, rapor no, fatura no, fatura tarihi, ödeme belgesi tarihi, test tutarı, test içeriğidir. Kümülatif alanda ise total değerler girilir.
Harcama Bilgilerinde her fatura için ayrı ayrı ekleme yapılır; e-fatura seçildiğinde xml dosya yüklenir. Harcama Belgesi Gider Kalemleri sekmesinde faturada yer alan kalemler açıklanır ve son olarak banka imzalı dekont sisteme yüklenir.
Başvuru evrakları sekmesinde ise aşağıdaki belgeler yüklenmelidir:
-Test/Analiz Raporları
-Sözleşme/Fiyat Listesi (Teklif Formu)
-İhale Şartnamesi (Yurtdışı müşteri talebini kanıtlar belge)
-Akreditasyon Belgesi
-Kapasite raporu, imza sirküleri vd. (künyede bulunan belgelerin güncelliği kontrol edilir ve güncel değilse kep üzerinden bağlı bulunan Birlik e iletilir.
Yurtdışı Birim, Marka; Tanıtım desteği altında Marka destek başvuru aşamaları aşağıdaki gibidir:
Görsel 7′ de Sektör ve Marka Bilgileri sekmesinde Mevcut Marka Tescil Bilgileri girilir. Beklenen faydalar bölümünde şu 3 soru sorulmaktadır:
- Marka tescili ile beklediğiniz faydaları belirtiniz.
- İlgili ülkede pazar araştırması yapılıp yapılmadığı hakkında bilgi veriniz.
- Söz konusu ülke/ülkelerde kısa ve uzun vadeli planlarınız hakkında bilgi veriniz.
Harcama bilgileri kısmında ise, Yurtdışı marka başvurusu yaptığınız kurum faturası ve vekillik faturası ayrı ayrı eklenir. WIPO başvurularında fatura yerine WIPO receipt eklenir.
Başvuru evraklarında;
-Yurtiçi marka tescil belgesi
-Fatura Listesi (Vekillik hizmet bedeline ilişkin gerekli görülürse vekil firma imzalı açıklama yazısı istenir.)
-Ticaret Sicil Gazetesi
Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerin Desteklenmesi – 2573 Sayılı Karar
-Destek ödeme başvuruları ödeme tarihinden itibaren en geç 6 (altı) ay içerisinde üyesi olunan İBGS’ye yapılmaktadır.
-İBGS’de Devlet Yardımları sekmesinde başvuru detayları açıklanmaktadır. Kep üzerinden istenen belgeler iletilir.
-Takipler İBGS’nin portalından yapılmaktadır.
Tasarım ve Ürün Geliştirme projesi desteği firmaların ihracat odaklı tasarım geliştirme projelerinde ihtiyaç duyacakları istihdam edilen tasarımcı, modelist ve mühendislerin brüt maaşları, alet, teçhizat, malzeme ve yazılım giderleri ve seyahat, web sitesi üyeliğine ilişkin giderleri desteklenmektedir. Yıllık izleme dönemleri ile Bakanlık proje ilerleyişini takip etmektedir.
-Proje başlangıçta doğru kurgulanmalıdır; desteklenmeyen giderler kontrol edilmelidir ve Bakanlığın açıklamış olduğu desteklenmeyen giderler proje kapsamına alınmamalıdır.
-İlgili yılda gösterilen giderler bir sonraki yıla sarkması durumu var ise İBGS ile görüşülmelidir. Revizyon hakkı sınırlıdır.
-İzleme dönemlerinde mali veriler ve tasarım ekibinin faaliyetleri dosyalanmaktadır.
-Ödeme belgesi tarihi itibarıyla 6 ay içerisinde destek ödeme talebi yapılır.
-Personel niteliği önemlidir.
-Proje faaliyetleri, ihracatı yapılacak ürünler ile gider kalemleri uyumlu olmalıdır.
-Finansal yeterlilik/yol haritası iyi kurgulanmalıdır.
-İzleme dönemlerinde gelen denetçilerin işini kolaylaştıracak şekilde tüm ilgili giderler/personeller hazır şekilde bulunmalıdır. (Makine, teçhizat üzerinde etiketleme yapılması vb ön hazırlıklar)
Destek başvurusu sonrası gönder butonu ile bağlı bulunulan İhracatçı Birlik uzmanına iletilir ve Uzman incelemesi sonrası evrak eksikliği veya uygunsuzluk dolayısıyla yine DYS portalı üzerinden bildirimini yapar; bu sebeple bu portal devamlı kontrol edilmelidir. Uzman bildirimi ile birlikte başvuruyu revizyona açar ve gerekli revizyonlar gerçekleştirilerek yeniden başvuru yapılır. Eksik yazıları yazışma bölümünden kontrol edilmelidir; eksik belgeler dys üzerinden eklenmektedir ve gelen eksiklik bildirimine cevap verilmesi süreli bir işlemdir.
Genel Notlar;
-Birçok başvuru ön onay gerektirmektedir. Ön onay şartlı desteklerde mutlaka Bakanlık onayı alınarak giderler yapılmalıdır.
-Başvuru başlangıçta doğru kurgulanmalıdır, bunun için teşvik sorumlusu mevzuatı detaylıca okuyarak devamında teşvik konusu ile ilgili ekipleri organize etmelidir.
-Proje başvurusu yapılan Devlet yardımlarında giderler belirli tarihlerde yapılacağı taahhüdü verildiğinden takip edilmelidir; teşvikli alınan her türlü mal/hizmet satışı vb durumlar ile ilgili mevzuat incelenmelidir.
Bu yazımda Ticaret Bakanlığının Mal İhracatına yönelik sağladığı desteklerden, başvuru yapılışı ve izlemesinden kısaca bahsetmiş oldum. Mevzuatlar güncellendiğinden destek programları devamlı kontrol edilmelidir. Bununla birlikte proje hazırlanarak başvurulan destek türlerinde gider uyumu, şirketin finansal, teknik yeterliliği ile proje akışında tüm ilgili departmanların koordinasyonun sağlanması önemlidir.
Güncel mevzuat için kaynak: https://ticaret.gov.tr/
Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere.