Merhabalar, Daha önceki yazılarımdan bildiğiniz üzere yaklaşık 9 aylık bakım mühendisliği görevimden sonra Arge Merkezinde çalışmaya başladım. Arge Merkezi Uzmanı olarak Temmuz ayı itibarıyla 2. yılımı tamamlayacağım. Aşağıdaki süreçlerin tamamını bilfiil olarak şuanda firmamız adına yürütmekteyim;
–Arge faaliyet raporlarının hazırlanması: Arge Merkezleri yıllık olarak arge faaliyet raporları hazırlar ve agtm portalı üzerinden raporlarını Bakanlığa sunar. Bu faaliyet raporunun hazırlanması için yıl boyunca faaliyet raporu için proje yeterliliği kontrol edilir, yazımı ve takibi yapılır. Arge personellerinin aylık çalışma takipleri ve dış süre formları oluşturulur; aylık raporlar hazırlanır. Personel yeterliliğinin kontrol edilir ve gerekli düzenlemeler yapılır. Arge işbirlikleri ve etkinlikleri düzenlenir ve raporlanır. Bilimsel Konferans/Eğitim vb. katılımlarının değerlendirilmesi yapılır. Üniversite – Sanayi-Kamu işbirliklerinin oluşturulması ve yürütülmesi yapılır. Ar-Ge Merkezi Genel Bilgilerin (organizasyon şemaları, vaziyet planları, performans değerlendirme, teşvik/ödül sistemi vb.) incelenir ve düzenlenir. FSMH çalışmaları raporlanır. Bakanlık ödevlerine uyumluluk denetlenir ve gerekli aksiyonlar alınır. Tüm bu süreçlerde İK ve Muhasebe departmanları ile iyi bir şekilde organize olmak önemlidir.
– Arge ve diğer teşviklerin araştırılması, yazımı, başvuru ve takibi: Tübitak, Kosgeb, Ticaret Bakanlığı ve Sanayi Bakanlığı teşvikleri mevzuatların okunması ve uygun teşvik programının belirlenmesi ve dökümanların hazırlanması, başvurulması, izleme süreçlerinde yürütücülük yapılması ve gerekli raporlamanın yapılması
– Fikri Sınai Mülkiyet Haklar Süreçleri(FSMH): Bu yazımda genel anlamda bu süreçte yaptıklarımı/yapılması gerekenleri paylaşacağım.
Teşvik süreçleri ve Arge faaliyetlerinin takibi ve raporlanması süreçleri ayrı bir yazı konusudur ve her bir konu kendi içinde detaylandırılbilir. Örneğin faaliyet raporu hazırlanması ana başlığı altında sunmuş olduğum proje takibi içerisinde iş planları, risk analizleri, benchmark çalışmalarının raporlanması, ilerleme raporları gibi ayrı başlıklar vardır ki bu başlıklar dahi hepsi ayrı yazı konularıdır. Bu yazının konusu FSMH süreçleridir.
Fikri haklara örnek vermek gerekirse bu kategoride müzik eserleri, sinema eserleri telif hakkı başlığı altında korunur ve bu yazımızın konusu olmayacaktır. Bu yazımda sizlerle Sınai Haklar alanında yapılan araştırma çalışmaları hakkında tecrübelerimi paylaşacağım. Sınai Haklar çatısı altında işletmeler için büyük önemi olan patent, faydalı model, marka, tasarım gibi kategoriler mevcuttur. Saymış olduğum bu sınai haklar arasında marka sınırsız bir korumaya sahiptir ve 10 yılda bir sicil ücreti ödenerek yenilenebilmektedir. Patentlerin koruma süresi 20 yıl, faydalı modellerin 10 yıl, tasarımların ise 25 yıldır. Bu sınai hak kategorileri arasında süreci en zorlu, uzun ve karmaşık olan süreç patent süreçleridir. Bir patent başvurusu yapmadan önce sürenizin elverdiği ölçüde ön araştırma yapmanızı tavsiye ederim. Patent/faydalı model başvurusu henüz fikir aşamasında iken yapılmalıdır.
Fikirden bahsetmişken; fikir ortaya çıktıktan sonra süregelen bu çalışmaların yanı sıra bu fikirleri meydana çıkarabilmek de önemlidir. İnovatif fikirleri ortaya çıkarabilmek için de inovasyon süreçleri oluşturmak önemlidir. Firmalar inovasyon süreçlerini tasarlarken birçok farklı fikir üretme/problem çözme tekniğinden faydalanabilir: 6 Şapka Tekniği, Brainstorming, Scamper, Analoji ve Biyobenzetim, Design Thinking, TRİZ, 5 Neden Analizi, Balık Kılçığı Diyagramı, PFMEA, Pareto Analizi vb. Her firma kendi tekniğini seçebilir ve süreçlerini tasarlayabilir.
Fikrinizin kabataslak bir çizimi ile başvuru gerçekleştirebilirsiniz. Burada mühim olan konu faydalı model başvurusu düşünüyor iseniz fikrinizin yenilik içermesi ve sanayiye uygulanabilir olmasıdır. Patent başvurusu yapmayı düşünüyor iseniz, fikrinizin yenilik içermesi, sanayiye uygulanabilir olması yanı sıra buluş basamağı içermesi gerekir. Türk Patent ve Marka Kurumuna yapacağınız bir patent başvurusu öncelikle Türk Patent tarafından araştırılır ve araştırma raporu tarafınıza iletilir; bu raporda size dosyanızın yenilik veya buluş basamağı taşıyıp taşımadığı ifade edilir, kurum tarafından başvurunuzdan önce gerçekleştirilmiş patent veya faydalı model başvuruları sunulur ve tarifname takımınız/istem yazımınız ile alakalı eğer gerekli ise görüş bildirilir. Devamında bu raporda size sunulan dokümanları inceleyip kendi dosyanızın bu dosyalar karşısında yenilik ve buluş basamağı taşıdığını doğru argümanlar ile savunmanız gereklidir. Bu savunmaların yanında başvuru dosyalarınız arasında istemler başlığı altında koruma talep ettiğiniz yöntem veya unsur istem yazımlarınızda hata eksik var ise bunları da düzenlemeniz gerekecektir. İstemler başlığı altında yapacağınız talep edeceğiniz değişiklikler çok kritiktir; ilk koruma kapsamınızı aşmadan gerekli değişiklikleri yapmanız gerekecektir. Bu aşamadan sonra görüş dosyanızı sunarken inceleme talebinizi de gerçekleştirmeniz gereklidir; 3. inceleme raporu sonucu belge kararı verilip verilmeyeceği kesinleşecektir. Bu aşamaya kadarki süreçte istemlerinizi kapsam aşımına sebep olmayacak şekilde düzenleyerek savunma yapabilirsiniz ve başvurunuzun buluş basamağı olmadığını fark ederseniz, başvurunuzu faydalı modele dönüştürerek ilerleme kararı da alabilirsiniz. Patent için bahsettiğim bu süreçler 6 yıl veya daha uzun sürebilir. Faydalı model süreçleri ise çok daha kısa sürmektedir. Araştırma raporuna yalnızca bir kez görüş verebiliyor olacaksınız, inceleme talebi faydalı model belgesi alırken yapılmamaktadır; bu sebeple araştırma raporunuz geldiğinde çok dikkatli şekilde savunma dosyası hazırlamanız gerekecektir.
Tasarım başvuruları patent/faydalı model süreçlerinden de hızlı ilerlemektedir. Türk Patent’in kılavuzunda açıkladığı formatına uygun olarak tasarım görsellerinizi hazırlar ve başvurunuzu gerçekleştirirsiniz ve tasarım bülteninde tasarımlarınız sergilenir. Bültende sergilendiği süre boyunca tasarımınıza 3. kişi itirazı olmaz ise tasarım tescil belgeniz tarafınıza iletilir. Burada patent/faydalı model başvurularınızdaki gibi teknik anlamda bir fayda sunmanız gerekmemektedir. Bu tür başvurularda mühim olan sadece ürünün estetik algıya hitap eden dış kabuk görselidir.
Patent/faydalı model başvuru süreci öncesinde zamanınız elverdiğince araştırmalarınızı yapmalısınız; bu süreçte benzer dökümanlar dolayısıyla başvurunuzdan vazgeçme veya tekniğinizi daha da geliştirme yoluna gidebilirsiniz. Bu durum sizi zaman kaybından ve ilerleyen süreçlerde yaşayacağınız zorluklardan kurtarabilir. Patent yazımına başlamadan önce iyi bir araştırma yapılmadığında ilerleyen süreçte Türk Patent’ten araştırma raporu geldiğinde, olumsuz gelmesi durumunda raporda sunulan dökümanlara karşı eğer savunabiliyorsanız kendi dökümanınızı savunduğunuz görüş dosyası hazırlamanız ve eğer gerekli ise kapsam aşımı yapmadan istemlerinizi yeniden düzenlemeniz ve inceleme raporu için başvuru yapmanız gerekmektedir. Tüm bu süreçler 2 yılı aşan sürelere varabilmektedir; bu sebeple araştırma raporunuzun olumlu gelmesi ve hızlıca patent alabilmeniz için çok iyi bir patentlenebilirlik araştırması yapmanız gerekecektir.
Kısacası patent konusunda yapılması gereken ana başlıkları şu şekilde sıralayabilirim:
–Üretim serbestliği araştırması: Üretmek istediğiniz ürün örneğin bir bulaşık makinesi ve bir sensör kullanmak istiyorsunuz; burada piyasada görmediğiniz bir teknik deneyecekseniz mutlaka bu sensörün kullanımı ile alakalı özel olarak bir araştırma yapmanız gerekecektir. Bu tip unsur özelinde araştırmalara üretim serbestliği araştırması denmektedir.
–Patentlenebilirlik araştırması: Fikrinize patent almak istiyorsanız fikrinizin tüm kapsamını göz önünde bulundurarak geniş çaplı bir araştırma yapmanız gerekecektir. Burada sadece patent dökümanları değil; makale vb yayınlanmış her türlü döküman araştırma kapsamına girmektedir.
–Patent tarifname takımı oluşturma: Patent araştırması yapıldıktan sonra geçilmesi gereken aşamadır. Literatürde fikrinizi bulamamanız durumunda öncelikle tarifname bölümünüzü oluşturmanız ve devamında patentin/fmodelin en önemli bölümü olan istemler bölümünü yazmanız gereklidir. İstemler bölümü koruma talep ettiğiniz ürün unsurları/yöntemleri belirteceğiniz bölümdür. Bu bölümde yazdıklarınız mutlaka tarifname bölümündeki kapsamı aşmamalıdır.
–Araştırma raporuna cevap yazma: Patent/fm başvurunuz sonrası araştırma talebinde bulunmanız gereklidir.
–İnceleme raporuna cevap yazma: Araştırma raporuna verdiğiniz cevap ile birlikte yapacağınız inceleme talebi sonucunuz geldiğinde 2 kez daha inceleme raporuna itiraz etme şansınız olacaktır. Faydalı model süreçlerinde ise yalnızca 1 araştırma raporu hazırlanacaktır ve 1 kez itiraz şansınız olmaktadır.
–Yıllık dosya takiplerin yapılması(yıllık ücret, tebligat takibi): Tebligatlar artık Epats sitemine girilip etebs’e geçilerek buradan takip edilebilmektedir ve bu sistem ile süreç oldukça kolaylaşmıştır.
–Rakip analizi: Rakiplerinizi takip etmeniz önemlidir. Bu şekilde trend takibi yaparak sektörünüze de hakim olursunuz.
Elbette ki bu başlıkları patent değerleme süreçleri, patent hukuki süreçleri, gelen 3. kişi itirazlarına cevap hazırlama, PCT/EPC başvuruları, ile genişletebiliriz. Daha detaylı bu başlıklar ayrıca incelenmelidir.
Anahtar kelimeler: tarifname